UX Nedir? UX Design (Kullanıcı Deneyimi Tasarımı) Rehberi

Sabahları kahvemizi yudumladığımız fincandan en sevdiğimiz mobil uygulamalara ve site tasarımlarına kadar, günlük rutinimizin büyük bir kısmı dijital ve somut ürünlerle kurduğumuz düzenli etkileşimler içeriyor ve hatta bu etkileşimlere bağımlı durumda. Bu karşılıklı etkileşim, kullanıcılar olarak üzerimizde kalıcı bir etki bırakan duygular oluşturur. Bu etkiyi UX yani kullanıcı deneyimi olarak adlandırıyoruz.

UX design, Türkçe kullanıcı deneyimi tasarımı, bu deneyimleri iyileştirmek için ürünleri bilinçli bir şekilde tasarlama sanatı ve 21. yüzyılın isimsiz kahramanı. Ürünlerle ve teknolojiyle olan karmaşık ilişkilerimizi iyileştirme ve destekleme potansiyeli taşıyan UX design, giderek tasarım sektörünün ayrılmaz bir parçası haline geliyor.

Peki kullanıcı deneyimi nedir? Ve neden bu kadar önemli? Bu yazıda bu sorulara cevap verecek ve UX design dünyasına yön veren başarı odaklı fikirlere ve prensiplere yakından bakacağız.

UX design üzerine bir tasarım kariyeri düşünüyor, bu hedef doğrultusunda site kurmakla ilgili fikirler edinmek istiyor veya sadece bu heyecan verici alan hakkında daha fazla bilgi almak istiyor olabilirsiniz. UX nedir ve çok daha fazlasını cevapladığımız bu yazıyı okumaya devam edin.

Bu kapsamlı UX design rehberinde şu konuları ele alacağız:

• UX design nedir?

• İyi bir kullanıcı deneyimi nasıl oluşturulur?

• UX süreci nasıl işler?

• Harika UX tasarımına sahip 5 site

UX design nedir?

Kullanıcı deneyimi anlamına gelen UX, gündelik yaşamımızın çok önemli bir parçası olsa da çoğu kişi tarafından yanlış anlaşılan bir kavram. UX, "önce insan" yaklaşımıyla kullanıcıların ürünlerle girdiği etkileşimleri baştan sona kadar desteklemenin altını çiziyor.

Tüketiciler olarak, kullandığımız her ürünle bir deneyim yaşıyoruz. Online alışveriş için sitelerde geziyor, yemek siparişi için mobil uygulamalar kullanıyor veya şemsiye açmak kadar basit işlemler yapıyoruz. Bu etkileşimler, ürünle ilgili birçok fikir ve duyguyu harekete geçiriyor: Can sıkıcı veya memnuniyet verici, yüksek veya düşük kaliteli, önemli veya önemsiz, gerekli veya gereksiz...

Gündelik Şeylerin Tasarımı kitabının yazarı Don Norman, "kullanıcı deneyimi" terimini 90'lı yıllarda literatüre sokmuş ve şöyle tanımlamıştı:

"Bir ürün, sadece üründen çok daha fazlasıdır. Bütünlüklü ve entegre bir deneyim kümesidir. Bir ürün veya hizmetin, tasarı aşamasından son yorumlara kadar, ilk kullanımdan destek, servis ve bakıma kadar tüm aşamalarını düşünün. UX tasarımcıları tüm bunların bir arada sorunsuz şekilde çalışmasını sağlamalıdır."

UX'in nihai amacı, bir ürünü geliştirmek veya iyileştirmek için stratejik tasarımlar yaparak, baştan sona kadar hedef kitleye mümkün olan en iyi deneyimi sunmasını sağlamak.

UX ve UI arasındaki fark nedir?

Benzer gibi görünseler de UX ve UI arasındaki farkları anladığınız zaman birbirinin yerini tutamayacaklarını göreceksiniz. Hem UX (kullanıcı deneyimi) hem de UI (kullanıcı arayüzü) tasarımı, kullanıcılar için mümkün olan en iyi son ürünü şekillendirme amacına sahip olsa da iki disiplin arasında net bir fark var.

UX yani kullanıcı deneyimi tasarımı, bir ürünün tasarımından lansmanına, kullanıcı araştırmalarından ve prototip oluşturmadan, ürünün pazarlanmasına kadar tüm aşamalarla ilgilenen analitik bir süreci içeriyor. Kullanıcının ihtiyaçlarını, şirketin veya markanın ihtiyaçlarıyla buluşturmak UX tasarımcılarının görevi.

UX bütünlüklü bir deneyim oluşturmaya odaklanırken, UI ise kullanıcıların etkileşimde bulunacağı görsel ve somut ögeleri şekillendirmeye odaklanıyor. Bir ürünün geliştirilmesinde UX ve UI tasarımcıları birlikte uyum içinde çalışır ve ürünün başarısı için her ikisi de eşit derecede önemli rol oynar.

Diyelim ki bir site tasarımı üzerinde çalışan UX/UI tasarımcılarınız var. UX tasarımcısı, sitenin genel akışı ve işlevselliğine odaklanır; süreç boyunca ürün tasarımcılarına, analistlere, kullanıcılara ve pazarlamacılara danışır. Bu süreci, site ziyaretçilerine sorunsuz bir gezinme deneyimi sunmak amacıyla hangi özelliklerin gerekli olduğunu keşfetmek için kullanır ve elde ettiği bilgileri UI tasarımcısına aktarır.

UI tasarımcısı bu noktadan sonra, çözümleri hayata geçirmek için gerekli olan estetik kararları verir. Görsellerin boyutları, içeriğin düzenlenmesi, metin miktarı gibi konuları ele alır. Şu tür sorular sorar: Kullanıcı için en iyi site düzeni hangisi? Ana sayfada ne kadar bilgi olmalı? Arayüzün geneli görsel açıdan çekici ve etkileşimli mi?

İyi bir kullanıcı deneyimi nasıl oluşturulur?

Başarılı UX tasarımı, yalnızca kullanıcıların isteklerini, ihtiyaçlarını ve değerlerini çok iyi anlamakla elde edilebilir. Her tasarımcı size aynı şeyi söyleyecektir: İyi bir kullanıcı deneyimini tek bir etmene bağlamak mümkün değil. Kullanıcı ile ürün arasındaki her etkileşim benzersiz bir potansiyele sahip ve her tasarımın kendine özgü amaçları var.

Wix'te UX tasarımcısı olan Shani Sharabani, kullanıcı deneyimi hakkında ek bilgiler sunuyor. Bunları bu bölümde paylaşacağız. Şöyle başlıyor: "İyi UX tasarımının anahtarı, kullanıcının ne isteyebileceğini tahmin etmek ve sorularını daha onlar sormadan yanıtlayabilmek."

Kullanılabilirlik yeterli değil

Çoğu kişi, iyi UX tasarımına sahip bir ürünün sadece "kullanılabilir" olduğunu varsayıyor. Fakat bu, bizi A noktasından B noktasına götürebilen her ürünün iyi bir kullanıcı deneyimi sunması anlamına gelirdi.

Kullanılabilirlik önemli olsa da, kullanıcı deneyimini genel kapsamda başarıya ulaştırmak için yeterli değil. Bir ürün, görünüşte kullanılabilir özellikte olsa da yine de kullanıcıları hayal kırıklığına uğratabilir. Dahası, bağlamın da dikkate alınması gerek. Bazıları için kullanılabilir olarak kabul edilen bir deneyim, başkaları için zorluk yaratabilir. Daha önce bir soruna çözüm sunmuş olan ürün, bugün demode olmuş olabilir.

Bunun klasik bir örneği, Heinz'ın eski cam ketçap şişesi. Kullanıcılar 57 sayısının üzerine vurup sabırla ketçabın şişeden dökülmesini bekliyorlardı. Heinz, 19. yüzyılın sonlarına doğru klasik ketçap şişesini ilk piyasaya sunduğunda bu arayüz oldukça yenilikçi bir çözümdü. Şişe, kullanıcıların ürünü tüketebilmesine imkan tanıyor ve cam malzeme kullanımı da ne kadar ketçap kaldığının rahatça görülebilmesini sağlıyordu.

2021 yılına gelelim. Heinz'ın sıkılabilir plastik şişesinin, ketçap için çok daha kullanışlı bir seçenek olduğunun farkındayız. Hızlı, pratik ve en önemlisi, benzersiz bir hedef kullanıcı kitlesi olan çocuklara hitap ediyor. Çocukların cam şişeyi kullanmaları daha zorken, plastik şişeyi kolaylıkla kullanabiliyorlar.

Kullanıcı deneyiminin 7 prensibi

Kullanılabilirlik yeterli değilse iyi bir kullanıcı deneyimine katkı sağlayan özellikler neler? Bazı güvenilir talimatlar ve bunların site tasarımına nasıl uygulanabilecekleri hakkında konuşalım. Tasarımcı Peter Morville'in tanımladığı, kullanıcı deneyimini özetleyen yedi temel prensip şu şekilde:

• Kullanışlı

• Kullanılabilir

• Bulunabilir

• Güvenilir

• Çekici

• Erişilebilir

• Değerli

Kullanışlı

Ürün veya site bir amaca hizmet ediyor mu? İyi bir UX tasarımının ilk göstergesi, nihai ürünün hedef kullanıcı için bir çözüm sunup sunmaması. Belirgin bir kullanım alanı olmayan ürün, amaca yönelik ürünlerle dolu olan bir pazarda başarılı olamaz.

Ürünün kullanışlı olup olmaması, kullanıcı tarafından da belirlenebilir. Bazen bir ürün, estetik cazibe veya keyif gibi, başkaları için kullanışlı veya bariz olmayan belirli bir değer sağlayabilir. Tanner Villarette'in kullanıma sunduğu mobil uygulama buna bir örnek. iPhone cihazlara yüklenebilen uygulama, kullanıcıların telefonlarını 2014 yılının klasik iPod touch arayüzü ile yönetebilmesine imkan tanıyor.

Nostalji diye buna denir! Bu yazılımın pragmatik önemi çok az olsa da, estetiğe önem veren kitlelere nostalji aracılığıyla olumlu bir kullanıcı deneyimi sunuyor.

Kullanışlılık, web tasarıma nasıl uygulanır?

Bir sitenin tasarımında kullanışlılık, sitenin kullanıcıların belirli bir hedefe ulaşmasına yardımcı olmasıdır. Alışveriş yapmak, bilgi almak veya bir derse kaydolmak bunlara örnek verilebilir.

Bununla birlikte, kullanışlılık site tasarımındaki her bir öge ile değerlendirilmelidir. Örneğin bir online mağazaya girdiniz ve aklınızda belirli bir ürünle ilgili sorular var. Sitenin ana sayfasında görünen canlı sohbet özelliği, sorularınıza yanıt almanız için mükemmel bir çözüm gibi gelebilir. Mesaj gönderip beklemeye başlarsınız ancak daha sonra bu özelliğin site sahibi tarafından etkinleştirilmediğini fark edersiniz. Bu tasarım ögesi, kullanıcıyı yanlış beklentilere soktuğu ve kötü bir kullanıcı deneyimine neden olduğu için gereksizdir.

Kullanılabilir

En başarılı UX tasarımları, kullanıcıların nihai hedeflerine sezgisel, etkili ve başarılı bir şekilde ulaşmalarını sağlar. Bir ürün çok yüksek kullanılabilirlik düzeyine sahip olmadan da amacına hizmet edebilir ancak pazarda başarılı olma olasılığı düşük olur. Gündelik görevleri kullanıcılar için daha kolay ve verimli hale getiren bir ürün ise kesinlikle öne çıkar.

Kullanılabilirlik, web tasarıma nasıl uygulanır?

Kullanılabilir bir site, kullanıcıların hedeflerine hızlı ve verimli bir şekilde ulaşmasına yardımcı olur. Bir fitness sitesine girdiğinizi düşünelim. Bu siteyi ziyaret etme nedeniniz, eğitmenler ve dersler hakkında daha fazla bilgi almak ve sonuç olarak bir derse yazılmaktır.

Randevu alırken iki olası senaryo düşünelim: İlkinde, kayıt formunu bulup kişisel bilgilerinizi girmek için sitede epey dolanıyor ve kaydınızın onaylanması için yoga eğitmeninin size e-posta göndermesini bekliyorsunuz. Diğerinde ise site üstbilgisinde göze çarpan bir "Kayıt Ol" düğmesi yer alıyor ve buradan online randevu takvimine gidebiliyorsunuz. Tercih ettiğiniz dersi seçiyor, online ödeme yapıyor ve derse başarıyla kaydolduğunuza dair anında onay alıyorsunuz.

Bu iki senaryo da kullanıcıyı A noktasından B noktasına götürebildiği için teknik açıdan "kullanılabilir" olsa da kullanıcı deneyimleri arasında açık bir fark var. Biri kullanımı kolay, sorunsuz ve tatmin ediciyken; diğeri ziyaretçileri sinir edebilecek çok fazla adım ve uzun bir bekleme süresi gerektiriyor.

Bulunabilir

Hedef kitlenizin bulamadığı bir ürün ne kadar kullanışlı olabilir ki? UX açısından bulunabilirlik, kitlelerin bir ürüne ihtiyaç duydukları zaman ürünü bulup erişebilmesi anlamına gelir. Web sitesi gibi dijital bir ürünün kullanımında bu, aranan içeriği kolaylıkla bulmayı gerektiriyor.

Bulunabilirlik, web tasarıma nasıl uygulanır?

İyi UX tasarımına sahip bir site oluşturma kriterlerinden biri, kullanıcıların ihtiyaç duydukları web sayfalarını tanımlayabilmesini garantilemek. Bu, sitenin hangi özelliklerinin ziyaretçiler için en önemli olduğunu tahmin ederek ve bunları uygun bir konumda sergileyerek yapılır. Bu içerikler gezinme menüsünde, site üstbilgisinde veya ana sayfada belirgin bir şekilde sunulabilir.

Sharabani anlatıyor: "Ziyaretçi bir sayfaya girdiğinde amacın ne olduğunu ve ihtiyaç duyduğu içeriği nerede bulabileceğini birkaç saniyede anlayabilmeli. Bunun için sayfanın iyi tasarlanması, düzenli olması ve aşırı kalabalık olmaması gerekiyor."

Bir restoran sitesine girdiğinizi düşünün. Restoranın reklamlarında, müşterilerin kolayca online sipariş verebileceği vaadinde bulunuluyor. Menüyü bulup ne istediğinize karar veriyorsunuz ancak büyük bir sorun var. Ana sayfada gezinip siteyi iyice araştırıyorsunuz ancak siparişinizi nasıl ve nereden verebileceğinize dair hiçbir bilgi yok. Böyle bir siteye giren ziyaretçiler, yemek siparişi verme işlemini tamamlamak için ne yapmaları gerektiğini bulamayıp hayal kırıklığına uğrar.

Güvenilir

Güvenilirlik, dürüstlük ve marka itibarına uygun davranmak anlamına gelir. Hedeflenen kullanıcıların duyguları dikkate alındığında bu özellikle önem taşıyor. Reklamlar veya tavsiye aracılığıyla bir markayla ilgili belirli bir kalite veya kullanım beklentisine sahip olan kullanıcı, vadedilen deneyimi yaşayamazsa kendisini kandırılmış hisseder. Öte yandan, itibarı ispatlanmış markalar, ürünlerine güvenen uzun süreli müşterilere sahip olur. Oluşturulan bu ilişki, yeni ve sadık müşteri ilişkilerinin filizlenmesine de aracı olabilir.

Bir site veya ürünün ilk denemede doğruyu bulamaması çok doğal ancak bunun güvenilirliğe mal olması gerekmiyor. Markalar sadece kullanıcılarının şikayetlerini ve isteklerini dinleyip bunlara yanıt vererek saygın bir yere sahip olabilir.

Sharabani açıklıyor: "Daima hayal kırıklığına uğrayan kullanıcılar olacak. Bir ürünü kullanıma sunduğumuz zaman iyileştirilebilecek çok fazla nokta olduğunu biliyoruz. Bence en önemlisi, kullanıcılara onları dinlediğimiz ve geri bildirimlerini dikkate aldığımız hissini vermek. İstedikleri özelliklere şu anda sahip olmasak bile onları dinlediğimizi bilmeleri güzel."

Güvenilirlik, web tasarıma nasıl uygulanır?

İşletmelerin site oluşturmasının altında yatan birçok neden var: Marka kimliğini güçlendirmek, müşterilere satın alma gibi işlemleri tamamlayabilecekleri uygun bir platform sunmak ve online varlık oluşturmak bunlardan bazıları. Hedefler ne olursa olsun, web siteleri, markaların kendilerini tanıtabilecekleri ve müşterilere daha fazla değer sunabilecekleri yerler.

Düzenli olarak güncellenen, işlevsel olan ve hizmet ettiği markayı veya işletmeyi doğru bir şekilde temsil eden siteler güvenilir siteler olarak kabul edilir. Diyelim ki tüm alışverişlerde %20 bahar indirimi reklamı yapan bir online mağazaya girdiniz. Satın alacağınız ögeleri seçtiniz, ödeme adımına geldiniz ve online ödeme yaptıktan sonra indirim sona erdiği için ürünleri tam fiyattan satın aldığınızı fark ettiniz. Site içeriği güvenilmez ve eski olduğu için böylesi bir deneyim, kullanıcılarda markaya dair olumsuz bir izlenim bırakır.

Çekici

İşletmeler, marka ve hedef kullanıcıları arasında estetik ve duygusal bir bağlantı oluşturarak yeni ürünler, etkinlikler ve diğer tekliflere yönelik istek yaratabilir. Marka beklentileri karşıladığı sürece bu, kullanıcı deneyimini başlatmanın harika bir yoludur. Bu da sonuç olarak ürününüzle ilgili heyecan duyulmasına yol açar.

Ürün veya marka için arzu yaratmanın bir diğer faydası da, kullanan veya etkileşime giren kişilerin bunları etrafındakilere göstererek beğeni kazanma olasılığı. Böylece yaratılan etki, yeni kitlelerin de ürünü denemek istemesini sağlar.

Çekicilik, web tasarıma nasıl uygulanır?

Bir ürünü cazip hale getirmek, büyük ölçüde özgün ve tutarlı markalama çalışmalarından beslenir. Markalar logo oluşturarak, belirli marka renkleri seçerek ve ilgi çekici reklam metinleri yazarak pazardaki etkisini güçlendirebilir. Bu ögelerin her biri, markanın bilinirliğini artırır ve hedef kitlelerin güvenini kazanmasını sağlar.

Web tasarım söz konusu olduğunda bu, bir sitenin tüm ögelerinin markayla uyumlu olmasını sağlamak anlamına gelir. Örneğin marka logosu veya işletme adı bulunmayan ya da markayla ilgisiz renkler ve üslup kullanan bir site, müşterilerin kafasını karıştırabilir. Müşterilerin ürün hakkındaki hisleri doğrudan etkilenmese de, bu durumda kalan bir kullanıcı muhtemelen siteden ayrılır ve daha tanıdık bir marka aramaya başlar.

Erişilebilir

Erişilebilirlik, engelli kullanıcıları bir ürünü kullanmaktan alıkoyan unsurların ortadan kaldırılması anlamına gelir. Bu, fiziksel becerileri çok farklı olan kişiler tarafından kullanılabilecek ürünler, uygulamalar ve siteler tasarlamayı ve kullanıcıların hedeflerine herhangi bir sorun yaşamadan ulaşmasını sağlamayı kapsar.

Kullanıcı deneyiminin bu boyutu sıklıkla gözden kaçabilse de, işletmeniz bu tür ürünleri kullanmak isteyen kişilere ulaşarak pazar erişimini genişletebilir. Ayrıca, sitenizin veya ürününüzün erişilebilirlik düzeyini iyileştirmek sıklıkla genel kullanımı da kolaylaştırır.

Erişilebilirlik, web tasarıma nasıl uygulanır?

Bir siteyi erişilebilir hale getirme konusunda dikkate alınması gereken birçok önemli ayrıntı var. Renk kontrastları, font boyutları ve alternatif metinler bunlardan bazıları. Wix Erişilebilirlik Sihirbazı gibi araçlardan faydalanarak, sitelerinin faaliyet alanındaki temel erişilebilirlik gereksinimlerini karşılamasını sağlamak, işletmeler açısından çok önemli.

Erişilebilirlik temel bir sorumluluk olsa da, buna özen gösteren işletmeler açısından avantaj da sağlar. Erişilebilir bir site, marka algısını güçlendirmeye, performansı iyileştirmeye ve yasal riskleri en aza indirmeye yardımcı oluyor.

Değerli

Markanız veya ürününüz için değer yaratmak, kullanıcı deneyiminin can damarı. En doğru tanımı, buraya kadar bahsettiğimiz tüm özelliklerin toplamı olması. Her kullanıcı benzersiz bir bakış açısına sahip olduğundan, değindiğimiz noktalar herkes için farklı anlam taşır. Belirli UX ögeleri bazı kişiler için çok daha değerli olabilir.

Yukarıda ele aldığımız özellikleri sağlayan bir işletme veya ürünün, hedef kitlenin gözünde daha değerli olma olasılığı çok daha yüksek. Sonuç olarak değer, markaların kullanıcılarını memnun etmesine ve birçok seçenekle dolu bir pazarda başarılı olmasına yardımcı olur.

UX süreci nasıl işler?

UX'in önemini ve iyi bir kullanıcı deneyiminin nasıl belirleneceğini öğrendik. Şimdi de tasarımcıların bu deneyimleri nasıl yarattığını ele alalım.

İyi kullanıcı deneyimi, ancak kullanıcıların değerlerini, becerilerini, ihtiyaçlarını ve arzularını çok iyi anlamakla sağlanabilir. Tasarım, analiz ve problem çözme konusunda başarılı olan bir UX tasarımcısının ilk amacı, hedef kullanıcıların isteklerinin ve ihtiyaçlarının yanı sıra belirli bir ürünün kullanımıyla ilgili hislerini anlamak olur. Potansiyel veya mevcut sorunları ortaya çıkarıp çözümler bulmak ve kullanıcı deneyimini şekillendirmek için derinlikli bir süreç yürütürler.

UX design'da standart bir yaklaşım olmadığı gibi standart bir çözüm de bulunmuyor. Her bir UX projesi, belirli bir ürün veya hizmeti tasarlamanın, üretmenin ve pazarlamanın en iyi yolunu keşfetmeye yönelik özel bir araç ve yöntem seti gerektirir. Ayrıca, kullanıcıların ilk tepkilerine kulak vererek yorumlara dayalı bir şekilde ürünü iyileştirmek veya güncellemek üzere bazı özellikleri yeniden ele almayı gerektiren tekrarlamalı bir süreçtir.

UX sürecinin aşamaları

UX tasarımının birçok yönü bulunuyor. Bir bütün olarak mükemmel kullanıcı deneyimini şekillendirmenin esnek bir iş akışıyla mümkün olduğunu ve nadiren katı adımlar izlediğini söyleyebiliriz. Örneğin, kullanıcı deneyimi tasarımcıları ürünün mevcut bir sürümü olup olmadığına göre değişecek şekilde, farklı aşamalardan işe başlayabilir.

Tekil yaklaşımlar ne olursa olsun, UX süreci lansman öncesinde kullanıcıyı ve ürünü anlayabilmek için daima aşağıdaki görevleri tamamlamaya çalışmalı:

• Fikir oluşturma ve tanımlama

• Araştırma

• Analiz

• Tasarım

• Test

• Sonlandırma, lansman, tekrar

Aşağıda, bu aşamaların nasıl olduğunu inceleyecek ve her birinin gerçekleştirilmesi için en yaygın uygulamalara göz atacağız.

1. Aşama: Fikir oluşturma ve tanımlama

UX design'ın ilk aşaması; ürünü, kullanıcıyı ve markayı tamamen anlamak ve bunların konsept olarak birbiriyle uyum içinde olmasını sağlamak. Birçok marka, bir ürünün başarısına pazarlama açısından odaklanma eğiliminde olsa da; UX tasarımcısının stratejisi, işletmenin ihtiyaçlarını karşılarken kullanıcıya da destek olmanın üzerinde durur.

Bir ürünün her özelliğinin nasıl hayata geçirileceğini anlamaya yönelik olan fikir oluşturma ve tanımlama aşamasının amacı, kullanıcı deneyimi tasarımının diğer aşamaları için temel hazırlamak. Bu aşamada, UX ve UI tasarımcıları, pazarlamacılar gibi ürünün geliştirilmesinde rol oynayan herkes; beyin fırtınasına vakit ayırarak hedefledikleri ürünün şekillendirilmesine ve tanımlanmasına katkı sağlar. Şöyle sorular sorarlar: Hangi sorunları çözmek istiyoruz? Yolumuza ne gibi engeller çıkabilir? Bu ürünü kimler kullanacak? Temel performans göstergelerimiz neler?

Bir UX projesinin nihai sonucu ister fiziksel bir ürün, ister uygulama, isterse web sitesi olsun; konseptte ve hedeflerde ince ayarlamalar yaparak başlamak çok önemli. Bu da araştırma, beyin fırtınası, stratejik düşünme ve planlama gerektirir. Bunların tamamı, ürünün geliştirilmesi, tasarlanması ve pazarlanması yönünde somut adımlar atmadan önce sağlam bir temele dayandırılmalı.

Bir kullanıcı deneyimi tasarımcısının bu aşamada dikkate alacağı en etkili yöntemlerden bazıları şu şekilde:

• Hissedarlarla görüşmeler

• Konsept taslakları

• Projeye başlangıç toplantısı

Hissedarlarla görüşmeler

Hissedarlarla görüşmeler yapmak, UX design sürecinin başından itibaren faydalı bilgileri iş birliği içinde ortaya çıkarmanın en iyi yollarından biri. Bu görüşmelerin amacı, projenin sonucuna yatırım yapan uzmanların değerli bilgilerini ortaya çıkarmak.

UX tasarımcısının kimlerle görüşeceğine karar vermesi, başlangıç için ne tür bir yönlendirme almak istediğine bağlı. Genellikle, finansal kararları veren veya proje organizasyonu açısından önemli olan kişilerle görüşmek önerilir.

UX tasarımcıları bu görüşmelerden faydalanarak proje için net bir yön belirleyebilir. Bu süreçte hedef kullanıcının tam olarak tanımlanması, her bir ekip üyesinin rollerinin belirlenmesi, hedeflerin ve temel performans göstergelerinin şekillendirilmesi gibi ögeler yer alır.

Konsept taslakları

Konsept taslakları, projenin başlangıcında fikirler oluşturmak için faydalı bir yol. Bu adım, sürecin başında değerli fikirler edinmek için tasarım ekibi üyelerine danışmayı kapsar. Her bir katılımcının fikirlerini ve bunların altında yatan niyetleri ekibe sunması gerekir. UX lideri genellikle bu fikirlerden faydalanarak tasarım sürecini başlatır.

Projeye başlangıç toplantısı

Kullanıcı deneyimi tasarlamak, iş birliği içinde yürütülen bir süreç olabilir ve böyle olması da önerilir. Bu nedenle proje hedeflerini farklı bakış açılarından tanımlamak daima önem taşır. Tek bir projede rol alan birçok kişi olduğu zaman, bir grup workshop'u veya projeye başlangıç toplantısı düzenlemek, görevli herkesin aynı bilgilere sahip olmasını sağlamak açısından etkilidir. Projeye başlangıç toplantısı UX lideri tarafından yönetilebilir. Toplantıda projenin işletme, pazarlama, tasarım ve kullanıcılar gibi farklı yönlerini temsil eden üyeler yer almalıdır.

Toplantı sırasında ekip, ürünün kullanım amacını ve hedeflerini, ideal kullanıcıların kim olduğunu, tasarım görevlerini, araştırma hedeflerini ve başarı ölçütlerini tanımlar. Projeye başlangıç toplantısının ayrıca ekip üyelerinin kendi endişelerini dile getirebilecekleri bir şekilde yönetilmesi gerekir.

Toplantı sona erdiğinde, UX tasarım ekibi nihai kararların sorumluluğunun kimde olduğunu net bir şekilde anlamalı, projede görevli herkesin aynı bilgilere sahip ve projeye başlama ilhamı kazanmış olduğundan emin olmalıdır.

2. Aşama: Araştırma

Bir UX design projesi başlatmak, hedef kullanıcılar ve pazar açısından kritik sorulara yol açar. Bu nedenle genellikle sonraki aşama araştırma olur. UX araştırması, tasarımcıların proje kapsamını anlamalarına ve bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olacak kalitatif ve kantitatif bilgiler toplamaya odaklanabilmelerini sağlar.

UX araştırmalarının yürütülmesi için en iyi yöntemleri ele alalım:

• Kullanıcı araştırması

• Pazar araştırması

• Kullanılabilirlik testi

Kullanıcı araştırması

UX, kullanıcı odaklı tasarımı merkezine aldığından; son kullanıcının davranışlarını, isteklerini, becerilerini ve ihtiyaçlarını doğru anlamak için zaman ayırmak gerekir. Bu bilgiler, UX tasarımcılarının kullanıcı/ürün ilişkisini anlamasına yardımcı olarak süreç boyunca avantaj sağlar.

Kullanıcı araştırmaları yürütmek için birçok yaklaşım bulunur. En popüler yöntemlere göz atalım:

• Kullanıcılarla görüşmeler: Bu, hedef kullanıcılar hakkında veri toplamak ve deneyimlerini anlamak için garantili bir yol. UX tasarımcıları, kullanıcılarla yapacakları görüşmeler için bir dizi soru hazırlayarak hedef kitleyi temsil eden kişilerle bire bir iletişim kurar. Amaç, kullanıcıların davranışları, ihtiyaçları, arzuları ve rahatsızlıkları hakkında veri toplamak veya ürünle ilgili geri bildirimlerini almaktır.

• Odak grupları: UX tasarımcıları tarafından oluşturulan odak gruplarının amacı, bir ürün hakkında geri bildirim almak için grup tartışmaları yürütmektir. Bu yöntemin temel avantajı, organik bir sohbet ortamında tek seferde birden fazla bakış açısını dinlemeye imkan tanımasıdır.

• Kullanıcı anketleri: Anketler, hedef kullanıcıları temsil eden kişilere gönderilen, ürünle ilgili stratejik soruların yer aldığı belgelerdir. Kullanıcı anketleri, tek seferde birçok kullanıcıya gönderilebildiği için kullanıcılardan bilgi almak ve ölçülebilir veriler toplamak için kullanışlı bir yol sağlar.

Pazar araştırması

Kullanıcı deneyimine daha az odaklanan pazar araştırması; markaların rakiplerini, ürüne olan talebi ve sektördeki standartları veya eğilimleri anlamasına yardımcı olur. Bu veriler, kullanıcı araştırmalarından elde edilen verilerle birlikte bir ürünle ilgili marka oluşturma, pazarlama ve satış kararlarına yön verir.

Kullanılabilirlik testi

Ürünün düşük kaliteli bir sürümü veya benzer işlev gösteren bir ürün hazır olduğunda, hedef kullanıcılara ürünü deneme imkanı sunmak ve yaşadıkları deneyimlerle ilgili sorular sormak son derece faydalı olabilir. Buna kullanılabilirlik testi adı verilir ve UX tasarımcılarına, kullanıcıların ürüne verdikleri tepkiyi birinci elden gözlemleme imkanı sunar.

Temel gözlem noktaları arasında kullanıcının görevleri başarıyla tamamlayabilme becerisi, ürünün kullanımından keyif alıp almadığı, ihtiyaçlarını karşılama konusunda ürünü yeterli bulup bulmadığı ve ürünü tekrar kullanma konusundaki görüşleri yer alır. Bir sorun ortaya çıktığı zaman bu, kullanıcıların yaşadığı olumsuz deneyimlere ve zorluklara çözüm bulma fırsatı anlamına gelir.

3. Aşama: Analiz

Araştırmalardan elde edilen veriler, UX tasarımcısının kitlesiyle ve pazarla ilgili yepyeni bilgilere kapı açar. Bu bilgiler derinlemesine analiz edildikten sonra ürünle ilgili belirsizliklerin ve varsayımların çoğu giderilebilir. Hedef kullanıcıların nasıl desteklenebileceğine dair daha iyi bir kavrayışa sahip olan UX tasarımcısı, elde ettiği bilgileri kullanarak kapsayıcı kullanıcı deneyimi sağlayan bir yolculuğa şekil verebilir.

Aşağıdakiler, UX tasarımcısının araştırmaları anlamlandırmak ve ürünle ilgili hedefleri uyarlamak için yaygın kullandığı ögelerdir:

• Kullanıcı personaları

• Kullanıcı yolculuğu

Kullanıcı personaları

Kullanıcı personaları, UX design süreci boyunca ürünün ve deneyimin tasarımına dair daha doğru bir yaklaşım geliştirmek amacıyla hedef kullanıcının görselleştirilmesine yardımcı olur. Bu karakterler, UX tasarımcıları tarafından araştırmalarına dayanarak oluşturulan kurgusal karakterler. Gerçek hedef kullanıcıları temsil eden karakterler, tasarım süreci boyunca sürekli olarak referans alınabilir.

Kullanıcı karakteri, kurgusal bir isme ve görüntüye sahiptir ve kullanıcı araştırmalarından elde edilen yaş, cinsiyet ve uyruk gibi temel demografik bilgileri içerir. UX tasarımcısı ayrıca bu karakterlere harcama alışkanlıkları, sevdiği ve sevmediği şeyler, rahatsızlık duyduğu konular veya sosyal medya kullanımı gibi bazı davranışlar atayabilir.

Kullanıcı yolculuğu haritası

Kullanıcı yolculuğu haritası, hedef kullanıcıların bir ürün tasarımına dair deneyimini adım adım ortaya koyar. Genellikle bir kullanıcının ürünle etkileşime girdiği tüm temas noktalarını belirli bir sırada listeleyen bir zaman çizelgesi şeklinde görselleştirilir.

Kullanıcı yolculuğu oluşturmak, bir UX tasarımcısına, ürünün kullanıcıların ihtiyaçları ve becerileriyle uyumlu olup amaçladıkları görevleri tamamlamalarını sağlaması konusunda yardımcı olur. Bu da kullanıcının bağlamını tasarlayarak, nihai hedefine ulaşması için attığı adımları ortaya koyarak ve her bir işlem için işlevsellik düzeyini belirleyerek yapılır.

4. Aşama: Tasarım

Araştırma ve analiz aşamaları tamamlandıktan sonra esas tasarım aşamasına sıra gelir. UX tasarımcıları, edindikleri bilgiler sayesinde son ürünün görselleştirilmesi işlemine başlayabilir.

UX design sürecindeki çoğu adım gibi bu da tek seferde tamamlanabilen bir iş değil. Sürekli beyin fırtınası yapmayı, taslak oluşturmayı ve birden fazla önemli ekip üyesinin sağladığı bilgileri kullanmayı gerektiren tekrarlamalı bir deneyim. Tasarım süreci, UX ve UI uzmanlarının, markalama ve pazarlama uzmanlarının ve ürün ekibindeki diğer temel üyelerin çalışmalarını kapsar.

Bir ürün, uygulama veya web sitesi için başarılı bir tasarım elde etmek amacıyla UX sürecinde kullanılan bazı güvenilir uygulamalara göz atalım:

• Wireframe

• Bilgi mimarisi

• Mikrokopya

Wireframe

Wireframe dijital bir ürünün planıdır ve genellikle bir uygulama veya web sitesinin kullanıcı arayüzünün kaba taslağı şeklinde sunulur. Düşük kaliteli bu taslaklar, tasarımın temel düzenini formülize edip karar vermek ve doğru şekilde işlev göstermesi için hangi ögelere yer verilmesi gerektiğini tanımlamak için kullanılır.

Renk, font veya metin kullanılmayan wireframing işlemi, tasarımcıların estetik ayrıntılarda boğulmadan önce kullanıcı arayüzünün temel bileşenlerine odaklanmasına imkan tanır. Sonuçta, bir kullanıcı temel yapı ile etkileşime giremiyorsa tasarıma renk eklemek faydasız olur.

İnanması güç olsa da wireframe taslakları genellikle kağıt ve kalemle hazırlanır. Ancak bazı UX tasarımcıları Adobe XD gibi yazılımlardan faydalanarak ürünün arayüzüne dair daha ayrıntılı veya doğru taslaklar oluşturabilir.

Bilgi mimarisi

Bilgi mimarisi, içeriklerin kullanıcılar için mantıklı ve sezgisel olacak şekilde düzenlenmesi sürecidir. Yazılı içerikler ve görsellerden eylem çağrılarına ve online formlara kadar, bu bilgilerin bilinçli bir şekilde haritalandırılmasının amacı, bir uygulama veya sitede gezinen kullanıcıların aradıkları içerikleri hızlı ve kolay bir şekilde bulup amaçlarına ulaşabilmelerini sağlamaktır.

Bu süreç, tekil sayfalarda bilgi hiyerarşisi oluşturmanın yanı sıra kullanıcıların bir ögeden diğerine sorunsuz şekilde atlayabilmesini sağlayan genel sitede gezinme düzenini ele almayı da kapsar.

UX tasarımcısı, alakalı içerikleri gruplandırarak başlar ve üst ve alt sayfaları görsel olarak temsil edecek bir site haritası oluşturur. Ardından, menüler ve filtreler gibi gezinme sistemlerini planlar ve son olarak kullanıcıya hangi içeriğin nerede olduğunu anlatacak içerik etiketleri oluşturur.

Mikrokopya

Uygulama veya web sitesi arayüzü genelinde kullanılan iyi mikrokopya ögeleri, kullanıcıyı kelimelerle yönlendirerek belirli işlemleri nerede, ne zaman ve nasıl yapabileceğini anlamasına yardımcı olur.

Kullanıcı deneyiminin yalnızca tasarımın görsel boyutuyla değil kullanılan dille de şekillendiğini unutmamak gerek. Kullanıcılara bir bültene kaydolmalarını söyleyen, bir ögenin satın alındığını doğrulayan veya bir hata için özür dileyen metinler, kullanıcıların marka veya ürünle ilgili hislerini şekillendiren etkileşimlerdir.

Mikrokopya oluşturma konusundaki en iyi uygulamaların bazıları açık, net ve yardım odaklı olmayı ve site veya uygulamayla ilişkili marka kimliğiyle uyumlu olmayı içerir. Örneğin günlük konuşma dili, bazı durumlarda dostça bir marka-kullanıcı ilişkisi kurmayı sağlarken bazı durumlarda ise kullanıcılar daha resmi ve profesyonel bir üslupla karşılanmayı bekler.

5. Aşama: Test

En iyi kullanıcı deneyimini tasarlamak için web sitesi veya ürünün test edilmesi, resmi lansman öncesinde mutlaka atlanmaması gereken son adım. UX dünyasında doğrulama olarak da bilinen ürün testinin, araştırma ve tasarım aşamalarının tamamlanmasının ve tasarımın yüksek kaliteli bir prototipinin kullanıma hazır olmasının ardından başlaması gerekir. Tasarımın kesin bir versiyonunu kullanarak test yürütmek, tasarımcıların ve paydaşların daha doğru değerlendirme yapmasına yardımcı olması açısından çok önemli.

UX tasarımının bu aşamasında aşağıdaki ögeler yer alıyor:

• Prototipler

• Kullanıcı testleri

• İç testler

Prototipler

Prototip, bir ürünün kullanıcı deneyimini incelemek için özel olarak tasarlanan erken bir versiyonudur. Daha önce belirttiğimiz gibi, test aşamasında daha ileri düzey veya yüksek kaliteli bir prototip kullanılması önerilir. Bu prototipin estetik ve işlev açısından asıl tasarıma yakın olması faydalı olur.

Kullanıcı testleri

Hedef kitleyi temsil eden kullanıcılar genellikle kullanım sırasında gözlemlenir. Tasarımcılar bu aşamada çok dikkatli davranır ve kullanıcıların ürünün kullanımı sırasında belirli özelliklerle nasıl etkileşime girdiğine dair notlar alır. Ayrıca kullanıcıların fikirlerini sorar, anketler yapar ve kusurları belirleyip genel kullanıcı deneyimini iyileştirmelerine yardımcı olacak geri bildirimleri kaydederler.

İç testler

Tasarımcıların ürünü kendileri test etmeleri de iyi bir uygulamadır. Kendi tasarımlarını düzenli olarak kullanan ve birinci elden etkileşime giren tasarımcılar ve hissedarlar, nelerin işleyip nelerin işlemediğine dair daha net bir anlayışa sahip olur.

6. Aşama: Sonlandırma, lansman, tekrar

UX design sürecinin son aşaması, ürünün lansmanı. Araştırma, tasarım ve süreç boyunca toplanan geri bildirimlerin ulaştığı son nokta olan esas ürünün lansmanı, heyecan verici bir andır.

Bu aşama genellikle beta lansman ile başlar. Beta lansman, ürünün piyasaya sunulmadan önce olası sorunların keşfedilip çözümlenmesi amacıyla sınırlı sayıda kişinin kullanımına sunulması anlamına gelir.

Bir ürün veya web sitesinin lansmanı, tasarım sürecinin sonuçlanmasını temsil etse de çalışmaların bittiği anlamına gelmez. Bir tasarımın ilk denemede kusursuz olması çok nadir görülür. Markaların birinci sınıf kullanıcı deneyimi sunan bir ürün yaratmak için kullanıcıların tepkilerine kulak vermesi ve tasarımı iyileştirmelerine yardımcı olacak geri bildirimlerin peşinde koşması gerekir. En iyi UX tasarımcıları, yapıcı eleştirilere açıktır ve kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ürün tasarımında değişiklikler yapma fırsatlarını kucaklar.

Harika UX design'a sahip 5 site

Web sitesi oluşturma sektöründe olduğumuza göre, kullanıcı deneyimi tasarımıyla ilgili bu bilgilerin güzel ve işlevsel bir site oluşturmak için nasıl uygulanabileceğini göstermemiz gerekir. Harika UX tasarımına sahip bu siteler, mantıksal düzenlerden ve net mikrokopyalardan etkileşimli gezinme özelliklerine kadar mükemmel kullanıcı deneyiminin nasıl olacağını gösteriyor.

01. Jung Design

Tasarımcı Jung Hoe, bilgi mimarisi konusunda usta. Portfolyo sitesinin amacı yeni müşteriler kazanmak olduğundan, ziyaretçilerin dikkatini çekmek ve onlara mesleğini ve profesyonel hedeflerini anlatmak için bilgileri tam kararında kullanıyor.

Jung'un CV'sine kolay erişim, çalışmalarına dair net örnekler ve erişilebilir bir iletişim formu; sonraki tasarım projelerinde onunla çalışmak isteyen kullanıcılara destek sunuyor. Ayrıca güzel animasyonlar ve canlı renk kullanımı da çekicilik unsuru açısından avantaj sağlamış.

02. Extra & Ordinary Design

E-ticaret sitesi Extra & Ordinary Design, ziyaretçilere sorunsuz ve keyifli bir online alışveriş deneyimi sunuyor. Benzersiz dekoratif ürün tasarımlarına göz atan kullanıcılar, ilgilendikleri öge türlerini istedikleri fiyat aralığında görebilecek şekilde kolayca filtreleyebiliyor.

Kullanıcı bir ögeye tıkladığında; kullanılan malzeme, fiyatlar ve gönderim bilgileri gibi tasarımla ilgili değerli ayrıntıları içeren özel bir ürün sayfasına yönlendiriliyor. Alışveriş YAPMA kararı veren bir ziyaretçinin tek yapması gereken, "sepete ekle" düğmesine tıklayıp ödeme yapmak. Bu pratik süreç, mükemmel mikrokopya ve tasarımla yönlendirilmiş.

03. Mikaela Reuben

Mikaela Reuben'in sitesindeki kullanıcı deneyimi, ilgi çekici ana sayfa tasarımıyla başlıyor. Animasyon dokunuşları içeren ve mükemmel bir dengeye sahip olan bu siteye gelen ziyaretçiler, yolunu kaybetmeden veya sıkılmadan Mikaela'nın görsel hikaye anlatıcılığına kendisini kaptırıyor.

Reuben'in hizmetleri hakkında ayrıntılı bilgi almak isteyen kullanıcılar, ana sayfasındaki düzenli içeriklere göz atmayı sürdürebilir veya alternatif olarak site üstbilgisinde yer alan menüyü kullanarak ihtiyaç duydukları ögelere kolayca ulaşabilir. Dahası, sayfanın üst kısmındaki arama çubuğu, belirli tarifleri aramayı ve beslenme alışkanlıklarına, malzemelere ve yemek türüne göre filtreleme yapmayı da kolaylaştırmış.

04. Noni Ceramica

Mobil cihazlar küresel internet trafiğinin %52'sini oluştururken, iyi kullanıcı deneyimine sahip bir site tasarlamanın yolu büyük ölçüde ziyaretçilerin sitenin mobil sürümünde gezinirken de aynı özellikleri kullanabilmesini sağlamaktan geçer.

Noni Ceramica'nın sitesindeki hamburger stili menü, kullanıcıların içerikler arasında boğulmadan sitede kolayca gezinebilmesine imkan tanıyor. Belirgin bir alışveriş düğmesi, mobil alışverişi kolaylaştırır. Bu, müşterileri memnun etmesi ve markanın online satış miktarını artırması garanti olan kullanışlı bir özellik.

05. HERoines

HERoines, kadınları motive etmeyi ve desteklemeyi amaçlayan, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş. Bu önemli misyonları nedeniyle, sitelerinin bilgilendirici ve ilham verici olması, kuruluşa ilgi ve destek çekmesi çok önemli.

Paralaks kaydırma özelliği, sürekli bilgi akışını kolaylaştırarak ziyaretçilere sitenin her bölümünde etkileşimli bir deneyim sunuyor. Ayrıca, ilham verici sözler ve "hemen katılın" veya "bağış yapın" gibi eylem çağrıları içeren bir banner oluşturmak için yatay kaydırma özelliği kullanılmış.

İri fontlar ve kontrast renkler, sitenin kolay okunabilmesini sağlarken siteyi görüntülemekte sorun yaşayabilecek kişiler için de daha yüksek erişilebilirlik sunuyor. Renk şeması, güçlü marka kimliğini vurguluyor. Bu da kuruluş ve site kullanıcıları arasında güvenli bir ilişki kurmaya yardımcı olur.

Silvya Benzeray

Wix Blog